ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ: ΜΑΥΡΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ: Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

Στις 13 Σεπτεμβρίου ξεκινά η μεγάλη καταστροφή της Σμύρνης με την έναρξη της μεγάλης πυρκαγιάς η οποία κατέκαψε την πόλη. Ο αριθμός των θυμάτων από την μεγάλη πυρκαγιά και τις σφαγές που ακολούθησαν δεν διευκρινίστηκε ποτέ.

Εκτιμάται πάντως πως ήταν μεταξύ 10.000 με 100.000 πολιτών Ελλήνων και Αρμενίων. Αποτέλεσμα της αφόρητης κατάστασης ήταν εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων και Αρμενίων να καταφύγουν στο λιμάνι παραμένοντας εκεί για δύο περίπου εβδομάδες κάτω από αφόρητες συνθήκες (ο περίφημος «συνωστισμός» της Ρεπούση) την ίδια στιγμή που Τουρκικά στρατεύματα και άτακτοι προχωρούσαν σε σφαγές.

Η φωτιά εκδηλώθηκε αρχικά στην αρμενική συνοικία και συγκεκριμένα από την ανατίναξη της Αρμενικής Εκκλησίας του Αγίου Νκολάου, όπου είχαν καταφύγει τα γυναικόπαιδα και πολιορκούντο από τους Τούρκους. Την πολιορκία την έσπασε με το ασκέρι του ο Έλληνας καπετάνιος Σιδερής (Ισίδωρος) Πανταζόπουλος, που επί πολλά έτη πολεμούσε τους άτακτους Τσέτες ληστές στα γύρω βουνά.

Οι Έλληνες μπήκαν μέσα στην εκκλησία και έδωσαν νερό και τρόφιμα στους πολιορκημένους, όμως, οι πολυπληθέστεροι Τούρκοι γρήγορα ανασυντάχθηκαν και παίρνοντας πυρίτιδα από γειτονική πυριταδαποθήκη, περικύκλωσαν και πάλι την εκκλησία και την ανατίναξαν. Με τη βοήθεια του ευνοϊκού για τους Τούρκους ανέμου (που έπνεε αντίθετα από την τουρκική συνοικία) και της βενζίνης με την οποία οι Τούρκοι ράντιζαν τα σπίτια, η φωτιά κατέκαψε όλη την πόλη, εκτός από τη μουσουλμανική και την εβραϊκή συνοικία, και διήρκεσε από τις 13 έως τις 17 Σεπτεμβρίου του 1922, ενώ η φωτιά σταμάτησε να καίει στις 22 Σεπτεμβρίου. http://www.defencenet.gr/

'' - Στα Βουρλά το κακό ξεκίνησε στις 29 Αυγούστου. Μπήκαν οι Τούρκοι στα σπίτια μας και μας έβαλαν φωτιά. Αργότερα μας είπαν ότι ήταν αντάρτες και μετά ήρθε ο τακτικός στρατός και μας μάζεψε. Μας έπιασαν όλους μαζί, τον πατέρα μου τον έσφαξαν, τον αδερφό μου τον έκαψαν, τους νέους τους μάζεψαν και τους πήραν στην Ανατολή. Όταν φύγαμε ήταν 16 Σεπτεμβρίου. Η αλήθεια είναι ότι οι Τούρκοι γείτονές μας δεν έφταιγαν σε τίποτα. Ήταν κλεισμένοι μέσα στα σπίτια τους και κλαίγανε κι αυτοί για το κακό που μας βρήκε. Το ποιος φταίει θα το πω με ένα στίχο από το ποίημα ''Της Καταστροφής'': ''Δε νίκησαν την Ελλάδα οι Τούρκοι. Δεν μπορούσαν. Μα δε ήταν κι άνθρωποι. Την Ελλάδα νίκησαν, αδόξως, διχασμός, Λεβαντίνοι κι Ευρώπη''. Ο Βενιζέλος έκανε τη μεγαλύτερη καταστροφή. Μέσα στη φλόγα του πολέμου, έπρεπε να γίνουν εκλογές στην Ελλάδα;'' Το απόσπασμα ανήκει στη Φιλιώ Χαϊδεμένου, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Αναστασία Παρετζόγλου για το βιβλίο ''Η Ελλάδα είναι Γυναίκα'' (εκδ. Λιβάνη). Η Φιλιώ Χαϊδεμένου, μικρασιάτισσα πρόσφυγας και ιδρύτρια του Λαογραφικού Μικρασιατικού Μουσείου που βρίσκεται στο Άλσος Νέας Φιλαδέλφειας, μας μετέφερε τις φρικαλεότητες που έζησαν οι μη μουσουλμάνοι από τους άτακτους τσέτες (κυρίως κουρδικής καταγωγής) και τον τουρκικό στρατό. Πηγή: http://www.lifo.gr/